روزنامه جوان
1396/07/24
زنان سعودي از رانندگي تا خوانندگي !
زهرا چیذریچندي پيش بود كه خبر دستگيري فعال حقوق زنان كه ممنوعيت رانندگي زنان را به چالش كشيده بود منتشر شد. لجين الهذلول در نوامبر ۲۰۱۴ به مدت ۷۳ روز در بازداشت بود. او هنگامي كه تلاش داشت از امارات به عربستان سعودي رانندگي كند دستگير شد. عفو بين‌الملل با اشاره به اينكه لجين الهذلول دسترسي به وكيل و اجازه تماس با خانواده‌اش را ندارد، خواستار آزادي بي‌قيد و شرط اين فعال حقوق زنان شده بود. حالا با دستور ملك سلمان به زنان اجازه رانندگي داده شده است؛ چنين مجوزي در كنار تعيين سخنگوي زن براي سفارت عربستان در امريكا و پخش تكخواني خوانندگان زن از تحولي شتابزده در جامعه عربستان حكايت دارد؛ تحولي كه هر چند زنان ابزار وقوع آن هستند، اما بي‌ترديد براي تمام جامعه عرب و حتي كشورهاي منطقه طرح‌ريزي شده است.
فضاي جامعه عربستان براي زنان بسيار بسته است تا جايي كه خبر عضويت عربستان سعودي در كميسيون مقام زن از سال 2018 تا 2022 در سازمان ملل متحد حيرت رسانه‌ها را در پي داشت تا بدانجا كه گاردين نوشت: «آيا واقعا كسي نياز دارد از عربستان سعودي چيزي درباره حقوق زنان بشنود؟»
انتخاب عربستان سعودي به عنوان يكي از اعضاي اين كميسيون در حالي اتفاق افتاد كه سعودي‌ها سال 2016 در بين 144 كشور در دنيا كه از نظر شاخص جهاني شكاف جنسيتي رتبه‌بندي شده بودند، در رده 141 قرار گرفتند و همين مسئله هم اعتراض سازمان‌هاي حمايت از حقوق زنان را بلند كرد، اما عضويت عربستان در كميسيون مقام زن و انتخاب اين كشور به رياست پنل حقوق زنان در سال 2017 گويا مقدمه‌اي بر تغييرات ساختاري در اين كشور با تكيه بر تغيير در حوزه حقوق زنان بود.
آغاز يك تغيير
انتشار خبر عضويت عربستان در كميسيون مقام زن آنقدر در نگاه‌هاي بين‌المللي طنز‌آميز بود كه كاريكاتوريست‌ها و طنزنويسان را به واكنش واداشت. عربستان سعودي با رأي كشورهايي چون امريكا، انگليس و آلمان به عضويت كميسيون مقام زن درآمد. زناني كه براي زندگي‌شان بدون حضور يك مرد به عنوان ولي يا قيم كنارشان هيچ تعريفي نشده است و حتي در اين كشور حق رانندگي ندارند.
اما در ادامه رخدادي عجيب‌تر به وقع پيوست و با امضاي حكمي از سوي ملك سلمان پادشاه عربستان سعودي زنان اين كشور اجازه رانندگي پيدا مي‌كنند و از اين پس مي‌توانند گواهينامه بگيرند. گرچه در عربستان سعودي قانوني كه رانندگي زنان را منع كند وجود نداشت با اين حال برخي از زنان پيشتر به‌خاطر رانندگي جريمه يا زنداني شده بودند.
عربستان سعودي تنها كشوري در جهان بود كه زنان جامعه در عمل از حق رانندگي محروم بودند. همچنين زنان اين كشور اجازه پيدا كردند براي تماشاي جشن هشتاد و هفتمين سالروز تشكيل اين كشور براي نخستين بار وارد استاديوم شوند و مراسم را از نزديك ببينند. هر چند اين اجازه تنها براي يكبار صادر شده است.
يك رخداد غير‌عاديرانندگي زنان شايد براي ما امري عادي جلوه كند، اما صدور چنين مجوزي در كشوري همچون عربستان به هيچ عنوان عادي به نظر نمي‌رسد و حكايت از آغاز تغييرات شگرف در جامعه عربستان دارد؛ تغييراتي كه بي‌ترديد با توجه به قدرت نفوذ عربستان در كشورهاي منطقه به‌واسطه دلارهاي نفتي‌اش مي‌تواند بر سياست‌هاي منطقه‌اي نيز تأثيرگذار باشد. از سوي ديگر با نگاهي به تاريخ تحولات ساير كشورها نيز مي‌توان دريافت تغييرات سبك زندگي در ديگر كشورها در راستاي همگامي با سياست‌هاي جهاني شدن يا همان امريكايي شدن از زنان آغازشده است، همچنان‌كه در ايران نيز اصلي‌ترين قدم در اين مسير در دوران رضا شاه و با كشف حجاب برداشته شد.
برخي تحليلگران هم معتقدند اتخاذ سياست‌هاي جديد اين كشور در ارتباط با زنان با افزايش قدرت محمد بن سلمان وليعهد عربستان سعودي در ارتباط است. محمد‌بن سلمان گرچه از نظر سياست خارجي رويكردي تندروانه دارد و به نوشته گاردين از او به عنوان معمار تحريم‌هاي قطر و دخالت نظامي در يمن نام برده مي‌شود، با اين حال به نظر مي‌رسد در سياست داخلي و البته تنها در حوزه اجتماعي رويكرد اصلاح‌گرايانه در پيش گرفته است. با اين حال هنوز مخالفان سياسي، روزنامه‌نگاران و اقليت شيعه اين كشور با ممنوعيت‌هاي گوناگون و زندان مواجه هستند. از سوي ديگر نيز مي‌توان اين تغييرات در عربستان را با زمينه‌سازي براي اجراي سند توسعه پايدار يا همان 2030 در عربستان مرتبط دانست، زيرا اين كشور نيز به اجراي 2030 متعهد شده است.
از رانندگي تا خوانندگي غير از اجازه رانندگي و ورود به استاديوم، فاطمه باعشن، به عنوان نخستين زن عربستاني، سخنگوي سفارت عربستان سعودي در امريكا شده است. او در سال‌هاي ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با وزارت كار، اقتصاد و برنامه‌ريزي عربستان كار كرده است. حوزه كاري او توسعه بخش خصوصي و توانمند‌سازي اقتصادي زنان است. همچنين شيهانه العزاز اخيراً توانسته است از نخستين زنان عربستاني باشد كه كارش را به عنوان وكيل در اين كشور آغاز كند.
دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور امريكا تصميم سلمان‌بن‌عبدالعزيز آل سعود، پادشاه عربستان سعودي درباره دادن اجازه صدور گواهينامه رانندگي به زنان اين كشور را مورد تحسين قرارداد. ترامپ از اين تصميم استقبال كرده و آن را گام مثبتي ناميده است. در كنار اينها تلويزيون دولتي عربستان سعودي براي اولين‌بار بعد از سال‌ها كنسرتي از يكي از سرشناس‌ترين خواننده‌هاي زن جهان عرب را پخش كرده است. اين خبر بازتاب گسترده‌اي در رسانه‌هاي سعودي و شبكه‌هاي اجتماعي داشت. در توييتر، كاربران سعودي هشتگ اين رخداد را بيش از ۵۰ هزار بار توييت كردند.
وقتي پاي كاهش قيمت نفت در ميان است
تغييرات در عربستان را مي‌توان از زاويه‌اي ديگر هم تحليل كرد؛ قيمت پايين نفت و شغل‌هاي دولتي را كه بسياري از سعودي‌ها به آن وابسته هستند محدود كرده است. حالا دولت تلاش مي‌كند تا شهروندان بيشتري از جمله زنان را به سوي اشتغال در بخش خصوصي، هدايت كند. هم‌اكنون بخش عمده‌اي از درآمد زنان شاغل عربستاني به رانندگان شخصي آنها اختصاص مي‌يابد. تنها راه ديگر براي زنان اين است كه يكي از آشنايان مرد(محرم) آنها را به سر كار برساند. رهبران سعودي اميدوارند لغو اين ممنوعيت بر افزايش مشاركت زنان در محيط‌هاي كاري تأثيرگذار باشد.
سایر اخبار این روزنامه
پرايد 700 هزارتومان گران شد!
پرايد 700 هزارتومان گران شد!
برجام و فيلسوفي كه اعتماد را به چالش كشيد
زوزه مذاکره بعد چنگ به برجام
حاج‌قاسم گفت بايد آقامرتضي را از گمنامي دربياوريم
زنان سعودي از رانندگي تا خوانندگي !
سازمان ملل مربي اخلاق ايراني تربيت مي‌كند!
دولت، سينما را مانند كارخانه ورشكسته واگذار كرده است
اصرار اقلیم بر تنش با بغداد
خودكفايي گندم در معرض تهديد
